რუანდის გენოციდის გამომწვევი საგარეო ფაქტორები
Article Sidebar
Main Article Content
რეზიუმე
მეოცე საუკუნის 90 იანი წლების დასაწყისში რუანდაში მრავალი წლის განმავლობაში არსებული კონფლიქტის
განახლება, ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევებით გამოწვეული, კაცობრიობის ისტორიაში
ერთერთი ყველაზე ფართომასშტაბიანი ჰუმანიტარული კატასტროფისა და ამასთან, მეორე მსოფლიო
ომის შემდგომ გენოციდის დანაშაულის გამოვლინების ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითის გამომწვევი
მიზეზი გახდა. რუანდაში მიმდინარე გენოციდის პასუხად, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ,
ყოფილი იუგოსლავიის დროებითი ტრიბუნალის მსგავსად, რუანდის თაობაზე ჩამოყალიბებული დროები-
თი საერთაშორისო ტრიბუნალი, შემდგომში დაფუძნებული მუდმივმოქმედი სისხლის სამართლის საერ-
თაშორისო სასამართლოს ფორმირების რთულ გზაზე ერთერთ ყველაზე კრიტიკულ და უმნიშვნელოვანეს
ეტაპს წარმოადგენს, რომელმაც თანამედროვე საერთაშორისო სისხლის სამართლის ფორმირების პროცესზე
უდიდესი ისტორიული გავლენა იქონია და შესაბამისად, როგორც საერთაშორისო სისხლის სამარ-
თლის, თანამედროვე საერთაშორისო საჯარო სამართლისა და მრავალი დარგის მკვლევართათვის ამოუწურავი
ინტერესისა და კვლევის საგანს წარმოადგენს. რუანდის საერთაშორისო დროებითი ტრიბუნალის
დაფუძნებასთან და შემდგომში მისი საქმიანობას შესწავლასთან ერთად, თანაბარმნიშვნელოვანია ტრიბუნალის
შექმნის უშუალო გამომწვევი მიზეზის, შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად განხორციელებული
გენოციდის შესწავლა, მისი გამომწვევი ფაქტორების კვლევა და ანალიზი, რაც ქართულ სამეცნიერო
ლიტერატურაში არასათანადოდ არის წარმოდგენილი. 1994 წელს რუანდაში განხორციელებული გენოციდი
კომპლექსურ ფენომენს წარმოადგენს და არაერთი დამოუკიდებელი, თანაბარი მნიშვნელობის მქონე
ფაქტორის შედეგია.
წინამდებარე კვლევითი ნაშრომის მიზანს, რუანდის გარშემო წლების განმავლობაში არსებული საგარეო
მოვლენების შესწავლა და ანალიზი წარმოადგენს, რომელთაც საბოლოოდ გავლენა იქონიეს რუანდაში
განხორციელებულ გენოციდზე.
Article Details
ამ ნაშრომზე მოქმედებს Creative Commons Attribution 4.0 საერთაშორისო ლიცენზია.
ბაქარ მაცაბერიძე
დოქტორანტი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
გამოყენებული ლიტერატურა
“Manifeste des Bahutu, Note sur l’aspect social du probleme racial indigene au Ruanda”, (1957). Retrieved from
http://francegenocidetutsi.org/ManifesteDesBahutuLettreEtCommentaires1958.pdf
A. Brooks, Report of the United Nations Commission for Rwanda-Urundi, UN. Doc. A/5126/ Add.1 (1962).
Addington Saint-David S., The Kings of Rwanda: Fathers of a Nation, The Royal Rwandan Association of
Knighthood and Nobility. Retrieved from http://www.nobility-association.com/PDF%20Files/s.%20a.%20
saint-david%20kings%20of%20rwanda%20Copy.pdf
African Union, Rwanda: The Preventable Genocide International panel of eminent personalities, (2000). Retrieved
from https://www.refworld.org/docid/4d1da8752.html
Blewitt, G.T., (1995). Ad Hoc Tribunals Half a Century After Nuremberg, 149 MIL. REV.
Caplan, G. (2007). Rwanda: Walking The Road to Genocide, The Media and The Rwanda Genocide, London, Pluto Press
Childress, E.S. (2015). From Revolution to Ruin: A Preliminary Look at Rwanda’s First Two Presidents, Gregoire
Kayibanda and Juvenal Habyarimana, and Their Administrations, University of Missouri-Kansas City.
Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/286450317_FROM_REVOLUTION_TO_RUIN_A_
PRELIMINARY_LOOK_AT_RWANDA’S_FIRST_TWO_PRESIDENTS_GREGOIRE_KAYIBANDA_
AND_JUVENAL_HABYARIMANA_AND_THEIR_ADMINISTRATIONS
Desforges, A. (1999). ’’Leave None to Tell the Story” Genocide in Rwanda, Human Rights Watch. Retrieved
from https://www1.essex.ac.uk/armedcon/story_id/Leave%20None%20to%20tell%20the%20story-%20
Genocide%20in%20Rwanda.pdf
Dorsinville, M.H., Hamilton, R.N., Maung, U.T., Cedile, J. UN Visiting Mission to Trust Territories in East
Africa 1957, Report on Ruanda-Urundi, U.N. Doc. T/1402 (1958), Retrieved from https://digitallibrary.un.org/
record/1299065/files/T_1402-EN.pdf
samecniero Sromebis krebuli 2019
samarTali
Dowden, R. (2007). The Media’s Failure: A Reflection on The Rwanda Genocide, The Media and The Rwanda
Genocide, London, Pluto Press,
Ford, S. (2018). The Impact of the Ad Hoc Tribunals on the International Criminal Court. Retrieved from https://
papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3128531
Gourevitch, P. (1999). We Wish to Inform You That Tomorrow We Will Be Killed with Our Families. Farrar, Straus
and Giroux, New York, NY.
H. Laurentie, E.W.P. Chinnery, L. Mousheng, R.E. Woodbridge, UN Visiting Mission to the Trust Territories
of Ruanda-Urundi and Tanganyika, U.N. Doc. T/217 (1948).Retrieved from https://digitallibrary.un.org/
record/711068?ln=en http://www.nobility-association.com/PDF%20Files/s.%20a.%20saint-david%20
kings%20of%20rwanda%20Copy.pdf
Human Rights Watch, (2006). The Rwandan Genocide: How It Was Prepared. Retrieved from https://reliefweb.int/
report/rwanda/rwandan-genocide-how-it-was-prepared-human-rights-watch-briefing-paper
International Commission of Inquiry for Burundi: Final Report, United States Institute of Peace, (2002). Retrieved
from https://www.usip.org/sites/default/files/file/resources/collections/commissions/Burundi-Report.pdf
Kuperman A.J., (2003). Explaining the Ultimate Escalation in Rwanda: How and Why Tutsi Rebels Provoked a
Retaliatory Genocide, Paper presented at The American Political Science Association Conference, Philadelphia,
PA. Retrieved from http://www.gsdrc.org/docs/open/ss12.pdf
Lemarchand R., (1970), Rwanda and Burundi, New York, N.Y., U.S.A., Praeger Publishers. Lemarchand, R. (2009).
The Burundi Genocide, From Century of Genocide, 3rd Edition, Taylor & Francis, Inc.
Melvern, L.R. (2000). A People Betrayed: The Role of the West in Rwanda’s Genocide, London, Zed Books.
Ndiaye, B.W. (1993). Special Rapporteur to Rwanda from 8 to 17 April 1993, Question of the Violations of Human
Rights and Fundamental Freedoms in Any Part of the World, With Particular Reference to Colonial and Other
Dependent Countries and Territories, United Nations, Economic and Social Council, Commission on Human
Rights, fiftieth Session, U.N. Doc E/CN.4/1994/7Add.1.
Nikuze, D. (2014). The Genocide Against the Tutsi in Rwanda: Origins, Causes, Implementation, Consequences,
and the Post-Genocide Era, International Journal of Development and Sustainability, Vol 3, Numb. 5. Retrieved
from https://isdsnet.com/ijds-v3n5-13.pdf
Nkurunziza D.J., (2018). The Origin and Persistence of State Fragility in Burundi, The LSE-Oxford Commission
on State Fragility and Development, Retrieved from https://www.theigc.org/wp-content/uploads/2018/04/
Burundi-report-v2.pdf
Report of the International Commission of Investigation on Human Rights Violations in Rwanda Since October
, 1990, (January 7-21, 1993), Federation Internationale Des Droits De l’Homme – FIDH (Paris), Union
Interafricaine Des Droits De l’Homme Et Des Peuples – UIDH (Ouagadougou), Centre Internationale Des
Droits De la Personne Et Du Developpement Democratique - CIDPDD/ICHRDD (Montreal), Africa Watch
(New York, Washington, London) (1993).
Report of the International Commission of Investigation on Human Rights Violations in Rwanda Since October 1,
, (1993).
Report of the United Nations Commission for Ruanda-Urundi Established Under General Assembly Resolution
(XVI), Question of the Future of Ruanda-Urundi, UN. Doc. A/5126 (1962). Retrieved from https://undocs.
org/en/A/5126
Rome Statute of the International Criminal Court, United Nations Diplomatic Conference of Plenipotentiaries on
the Establishment of an International Criminal Court, Rome, Italy 1998, A/CONF.183.9* (1998).
Scholz, A. (2015). Hutu, Tutsi and Germans: Racial Cognition in Rwanda Under German Colonia Rule, Leiden
University. Retrieved from https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/35741/MA%20Thesis%20
Anton%20Scholz.pdf?sequence=1
Segal, A. (1964). Massacre in Rwanda, Fabian Research Series 240, Fabian Society, 11 Dartmouth Street, S.W.1., p.18
The United Nations and Rwanda 1993-1996, (1996). The United Nations Blue Books Series, Volume X, The United
Nations Department of Public Information, Reproduction Section, New York, NY.
The Unity of Rwandans - Before The Colonial Period and Under The Colonial Rule – Under The First Republic,
Republic of Rwanda, Office of The President of The Republic, Kigali (1999). Retrieved From http://eastafricaschoolserver.
org/content/_public/Local%20Topics/Rwanda/Rwanda%20Unity.pdf
U.N. General Assembly, Proposed Trusteeship Agreement for Mandated Territory of Ruanda-Urundi Submitted
by The Belgian Government, U.N. Doc. A/159/Rev.2 (1946). Retrieved from https://digitallibrary.un.org/
record/828944
baqar macaberiZe
ruandis genocidis gamomwvevi sagareo faqtorebi
United Nations, General Assembly, The Future of Rwanda-Urundi, U.N. Doc. A/RES/1743 (XVI), (1962).
Retrieved from https://www.refworld.org/docid/3b00f1dc4c.html
United Nations, GeneralAssembly, The Future of Rwanda-Urundi, U.N. Doc. A/RES/1748 (XVI), (1962). Retrieved
from https://undocs.org/A/RES/1748%20(XVII)
United Nations, Security Council Resolution 808 (1993), U.N. Doc. S/RES/808, (1993). Retrieved from https://
undocs.org/S/RES/808(1993)
United Nations, Security Council Resolution 955 (1994). Statute of the International Tribunal for Rwanda, article
Competence of the International Tribunal for Rwanda, U.N. Doc. S/RES/955 (1994). Retrieved from https://
undocs.org/S/RES/955(1994)
United Nations, Trusteeship Council, Twenty-Sixth Session, Visiting Mission to Trust Territories in East Africa,
Report on Ruanda-Urundi, T/1538, (1960). Retrieved from http://www.francegenocidetutsi.org/t1538en.
Uvin P., (1999) Ethnicity and Power in Burundi and Rwanda: Different Paths to Mass Violence, Comparative Politics,
Vol 31, No 3. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/422339?seq=1#page_scan_tab_contents
Van Brakel R., Kerckhoven V.X., (2014). The Emergence of the Identity card in Belgium and its Colonies,
Histories of State Surveillance in Europe and Beyond, Routledge. Retrieved from https://www.researchgate.
net/publication/258763996_The_emergence_of_the_identity_card_in_Belgium_and_its_colonies
Verwimp P., (1998). Foreign Intervention in Rwanda on the Eve of Genocide (1990-1993): A Game Theory Model,
Genocide Studies Program, Yale University, Center for International and Area Studies. New Haven, CT, Retrievd
from https://css.ethz.ch/en/services/digital-library/publications/publication.html/46598
Verwimp P., (1999). Development Ideology, the Peasantry and Genocide: Rwanda Represented in Habyarimana’s
Speeches, Genocide Studies Program, Yale University, Center for International and Area Studies. New Haven,
CT, (1999). Retrieved from https://www.files.ethz.ch/isn/46636/GS13.pdf